W tych określeniach ujmuje się dwa aspek­ty społecznego życia: to, co się rodzi, i to, czym kierujemy. Pozostawić to, co się rodzi, bez celowej i kształtującej opieki znaczyłoby ulec żywiołom; ale skoncentrowanie uwagi wyłącz­nie na racjonalnych i utylitarnych strategiach kształtowania sił życiowych prowadziłoby do wyjałowienia źródeł siły i twórczości. Jakkolwiek staralibyśmy się z pomocą różnych nauk przyrodniczych docierać do źródeł sił wital­nych, a z pomocą różnych nauk społecznych humanistycznych dochodzić do źródeł nowych potrzeb i sił twórczych — pozostają one wciąż swego rodzaju tajemnicą; stwarzają pewną rze­czywistość, którą zastajemy w nas samych poza nami, która jest dla nas zaskoczeniem która się staje warunkami i materiałem naszej świadomej, planującej działalności.

We wszystkich dziedzinach dokonuje się to niezwykłe współdziałanie, którego owoce są tym cenniejsze, im większe jest napięcie prze­ciwieństw między życiem ukształtowanym i ży­ciem, które się rodzi, między myślą sformuło­waną i myślą nową, między gotowym kształ­tem artystycznym i Wizją twórczą, między ustabilizowanymi instytucjami i rewolucyjnym dążeniem.Ta dwoistość stanowi szczególną cechę isto­ty człowieka i jego egzystencji. Pominięcie któregokolwiek z tych dwóch składników ozna­cza zniekształcenie perspektyw poznawczych staje się źródłem szkodliwych wskazań, które bądź zalecają ślepą uległość siłom „życia”, bądź określają zadania „rozumu” w sposób dogmatyczny i ciasny.Z tych właśnie pozycji sądzono — głośna książka Gyorgy Lukacsa reprezentowała ten punkt widzenia  — iż liczne kierunki filozofii XIX i XX wieku od Kierkegaarda do egzysten- cjalizmu i od Nietzschego do Bergsona, akcen­tując w różnorodny sposób pojęcia istnienia, woli mocy, sił życia, intuicji, irracjonalizmu — przyczyniały się do niszczenia tego, co stanowi najcenniejszy dorobek materialistycznej filo­zofii europejskiej: rozumu i naukowego planowania, otwierały drogę ciemnym mocom fa­szyzmu.